Bu sözcük Türk gitarı anlamında Vullers'çe cithara turcica olarak nitelendirilmiştir (1).Gazimihal bu sözün çöğürden bozma olduğu kanısındadır (2).Divan'da yongamak gammazlamak anlamındadır(3).Ancak bu eylem derleme ve tarama sözlüklerinde geçmemektedir(4, 5).Karaçay diyeleğimizde cönger arkadaş anlamındadır (6). Eskişehir'de ise bu söz neşeli anlamındadır(4).İstanbul ile Çankırı'da cöngürdemek söylenerek ağlamak anlamında kullanılmaktadır (4).
Yongar sözü yoğar biçiminde bizden Çingeneceye tımbıra anlamında geçmiştir (2, 7).Bu söz Çingeneceden rumcaya gioghari biçiminde geçmiştir(2, 7).Bu veriler ışığında Türkçe yongar sözünün gitar kavramının bütün anlamlarını karşılayabilir olarak gözükmektedir.Bu durumda yongar sözü dar anlamda cithara turcica'nın karşılığı olmayı sürdürecektir.Cithara turcica'nın çevirisi olarak Türk yongarı sözü yongar kavramının dar anlamının eş anlamlısı olarak sunulmaktadır.
Kaynaklar :
0. Türk Dili Dergisi cilt 22 sayı 127 2008 Prof. Dr. Süreyya Ülker
1. Ögel B. Türk kültür tarihine giriş kültür bak. Ankara 2000
2. GazimihalMr. Ülkelerde kopuz ve tezeneli çalgılarımız Kültür Bak. Ankara 1975
3.Divanü lügat- it Türk dizini
4. Türkiye'de halk ağızlarından derleme sözlğü TDK. Ankara 1972
5.XIII yüzyıldan beri Türkiye Türkçesiyle yazılmış kitaplardan toplanan tanıklarıyla tarama sözlüğüTDK Ankara 1963- 77
6.Tavkul Karaçay-Malkar Türkçesi sözlüğü TDK Ankara 2000
7.Ülker S. Tımbırdayan tellerin dili. Türk Dili Dergisi 2008 ;21 (126) 18-21
14 yıl önce
Hocam, yongar ın kökü nedir, yukarıdaki bilgiler beni pek tatmin edemedi, hangi ek ten hangi mana ile türetilmiştir.
YanıtlaSilYonagamak : gammazlamak ??? nasıl yani???
yoğar ?? nedir.. Lütfen destekli..
Sevgili MDD;
YanıtlaSilÖncelikle senden gitar ve benzeri çalgılar yapılırken de hâla kullandığımız bir sözcüğü, eylemi kök olarak düşünmeni istiyorum,Türkçemizde unutulmadan kalan bu eylem ne olabilir? Diğer yandan yukarda belittiğim gibi yoğar, sözcüğün başka dillere geçmiş bozulmuş şekli.Yongamak ise gene yukarda belirttiğim gibi Ata'mızın başlattığı ve yarım kaldığı dil devriminde en önemli kaynak olan Divan'da, Kaşgarlı Mahmut derlemesinde geçer.
Esenlik Tanrı'dan, sağlıcakla kalasın